Wat is een aandeelhoudersovereenkomst

Regel alles nu iedereen op 1 lijn zit

Wat is een aandeelhoudersovereenkomst

Regel alles nu iedereen op 1 lijn zit

Wat is een aandeelhoudersovereenkomst?

Zoals de naam al zegt, is de aandeelhoudersovereenkomst een overeenkomst tussen de aandeelhouders van een onderneming. De Aandeelhoudersovereenkomst wordt ook wel afgekort de AHO genoemd. In het Engels wordt de term “Shareholder’s Agreement” gebruikt.

Doel aandeelhoudersovereenkomst

Het doel van een aandeelhoudersovereenkomst is om de afspraken tussen de verschillende aandeelhouders vast te leggen. Je vraagt je misschien af hoe het dan zit met de statuten. In de statuten worden de basisafspraken vastgelegd. De statuten zijn echter publiek. Bepaalde afspraken wil je dus niet daar in zetten. Daarnaast vergt een wijziging van de statuten een gang naar de notaris. Dat brengt kosten met zich mee.

Een aandeelhoudersovereenkomst kun je dus wijzigen wanneer de aandeelhouders het er over eens zijn, zonder een gang naar de notaris. Dat geeft flexibiliteit.

Behalve als je een uitgebreide ervaring hebt met het opstellen of beoordelen van aandeelhoudersovereenkomsten, zul je wel een jurist er bij moeten betrekken. Uiteindelijk is het een bindend contract, waar clausules in staan die grote gevolgen kunnen hebben.

Conflict met de statuten

Het kan voorkomen dat er voor een situatie een andere invulling staat in de aandeelhoudersovereenkomst dan in de statuten. De statuten hebben dan in principe voorrang. Het is dus belangrijk om bij het aanpassen van de AHO ook te zorgen dat de statuten waar nodig aangepast worden.

Connectie met Participatieovereenkomst, Statuten en Term Sheet

Dat de Aandeelhoudersovereenkomst aangepast moet worden, komt vaak door de Term Sheet die bij een Equity Deal wordt gesloten. Bij het toetreden van een aandeelhouder, moet deze immers de AHO tekenen.

De meeste investeerders zorgen dat in een Term Sheet bepaalde beschermende clausules worden vastgelegd, die dan in de AHO moeten worden verwerkt.

Belangrijkste Clausules Aandeelhoudersovereenkomst

De belangrijkste clausules in een aandeelhoudersovereenkomst zijn degene die gaan over situaties die hevige impact hebben op de toekomst of waarde van de onderneming en de participatie.

Als investeerder in een onderneming zijn er een aantal situaties die extra aandacht behoeven. Sommige zijn mogelijk al standaard in de statuten gedekt. Zo niet, dan is de AHO bij uitstek de plek om als investeerder duidelijke afspraken te maken over die speciale situaties.

Bad leaver / Good leaver

De waarde van een onderneming wordt bij de start vaak grotendeels bepaald door de passie, ervaring en daadkracht van de oprichters. De founders hebben ook het grootste gedeelte van de aandelen.

Maar wat doe je als een van de founders binnen een paar jaar al wil opstappen? Of als 1 van de founders onverhoopt onverlijdt of volledig arbeidsongeschikt raakt. In dit stadium is het hebben van een passieve grootaandeelhouder of erfgenaam niet in het belang van de onderneming.

Hier zijn de leaver bepalingen voor. De leaver clausules treden in werking als er 1 van de vooraf afgesproken situaties zich voordoet. In de meeste gevallen zijn dat in ieder geval:

  • Het vroegtijdig vertrek van 1 van de oprichters van de start-up
  • Het overlijden van 1 van de aandeelhouders in de onderneming
  • Het grotendeels arbeidsongeschikt raken van 1 van de founders

Vaak wordt afgesproken dat de betrokken aandeelhouder alle of een gedeelte van zijn aandelen moet verkopen aan de andere aandeelhouders als dit voorkomt.

Right of first-refusal

De clausule voor ‘right of first refusal’, ook wel het ‘recht van eerste bod’, geeft huidige aandeelhouders het recht om aandelen te kopen van aandeelhouders die ze willen verkopen en daarmee te voorkomen dat er nieuwe aandeelhouders toetreden. Als er al een blokkeringsregeling met aanbiedingsplicht in de statuten is opgenomen is deze overbodig.

Hoe werkt een right of first refusal? Een aandeelhouder die een gedeelte of al zijn aandelen wil verkopen aan een derde moet dan eerst zijn aandelen onder dezelfde voorwaarden aanbieden aan huidige aandeelhouders. Mocht er geen of niet genoeg interesse zijn van de andere aandeelhouders, dan mag hij de rest van de aandelen wel verkopen aan derden onder dezelfde of slechtere condities.

Tag along

De zogenaamde ‘tag along’ clausule, ook wel het meeverkooprecht, geeft alle aandeelhouders het recht om mee te doen met iedere deal van aandeelhouders waarin aandelen worden verkocht aan derden.

Laten we een situatie bekijken. Een van de aandeelhouders aandelen mag verkopen aan derden (bijvoorbeeld na goedkeuring van de andere aandeelhouders). Hij heeft een mooie deal gesloten voor een prijs die de interne aandeelhouders niet voor de aandelen willen betalen. Het tag along recht, geen dan de mogelijkheid aan alle aandeelhouders om naar rato van hun aandelenkapitaal mee te doen. Simpel gezegd: Als jij bijvoorbeeld 5% van de aandelen in de onderneming hebt, mag je door gebruik te maken van tag along voor 5% mee doen met de deal van de verkopende aandeelhouder en dus forceren dat 5% van de verkochte aandelen van jou af komen.

Tag along geeft je dus als aandeelhouder de mogelijkheid om met een gunstige deal mee te doen als je zelf geen interesse of geen middelen hebt om de aangeboden aandelen te kopen.

Drag along

De ‘drag along’ clausule, ook wel de verkoopverplichting genoemd, geeft aandeelhouders het recht, als het er genoeg zijn, om bij een aandelenverkoop de rest van de aandeelhouders te forceren om mee te doen.

Genoeg is afhankelijk van wat wordt afgesproken in de aandeelhoudersovereenkomst. Vaak zie je dat 75% van het aandelenkapitaal als drempel wordt genomen.

Deze clausule is erg belangrijk als investeerder om te zorgen dat 1 of 2 kleine investeerders niet een grote overname kunnen blokkeren. Als aandeelhouders met 75% of meer van de huidige aandelen wil dat alle aandelen verkocht worden, dan moet de eigenaren van die andere 25% van de aandelen ook meedoen.

Besluiten met gekwalificeerde meerderheid

De directie van het besluit heeft veelal mandaat vanuit de aandeelhouders om dagelijkse besluiten te nemen. En de Algemene vergadering van Aandeelhouders (AvA) neemt besluiten standaard op basis van een meerderheid.

Als vroege investeerder treed je vaak niet toe tot de directie en heb je geen meerderheid van stemmen. Dat betekent dat je standaard geen invloed kunt uitoefenen op de besluitvorming. Dat hoeft geen probleem te zijn als alles goed gaat. In bepaalde situaties is het prettig om een besluit te kunnen tegenhouden. Dat gebeurt door bepaalde besluiten door het bestuur of door de AvA alleen te kunnen laten nemen met een gekwalificeerde meerderheid van een bepaald percentage. Bijvoorbeeld 75% of zelfs meer van de stemmen.

Maar let op hoe veel je hier onder laat vallen. Aan de ene kant voelt het veilig om veel invloed te hebben als investeerder(s), aan de andere kant geeft het de ondernemer vaak een beknellend gevoel. De kunst is om de ondernemer genoeg vrijheid te geven, en alleen als het er echt toe doet medezeggenschap te hebben.

Exit en liquidatiepreferentie

De onderneming wordt uiteindelijk verkocht. Als je verder niks afspreekt dan krijgen (na aftrek van alle kosten) alle aandeelhouders naar rato hun gedeelte van de koopsom.

Toch gebeurt het vaak dat investeerders bij een exit een liquidatiepreferente afspreken. Dat betekent dat de aandeelhouders besluiten dat een bepaalde groep (meestal de investeerders of latere vervolginvesteerders) voorrang heeft bij de uitkering.

Het is belangrijk om je bewust te zijn van de werking en de gevolgen van een liquidatiepreferentie. Realiseer je goed dat een vervolginvesteerder meestal minimaal dezelfde (en soms betere) preferentie verwacht als de zittende aandeelhouders. De gevolgen kunnen groot zijn voor toekomstig rendement op een investering.

Daarnaast kan je als investeerder afspreken dat een exit geforceerd kan worden als er binnen een aantal jaar niet een verkoopmogelijkheid zich heeft voortgedaan.

Conclusie

Een aandeelhoudersovereenkomst is een van de belangrijkste overeenkomsten die je als investeerder afsluit. Het is belangrijk te realiseren dat een AHO bedoeld is voor de moeilijke tijden als er discussie is, of speciale situaties ontstaan. Het is aan te raden de afwikkeling daarvan nu te bespreken en vast te leggen nu alles goed loopt.

Schroom niet om bij het onderhandelen van een aandeelhoudersovereenkomst extern advies in te winnen!

comments powered by Disqus